- ανέμη
- Σύνεργο της λαϊκής κλωστικής. Σε μερικές περιοχές της Ελλάδας λέγεται και ανεμοδούρα. Αποτελείται από έναν ξύλινο στύλο στηριγμένο σε βάθρο και ξύλινα πλαίσια εξαρτημένα με σταυροειδή διάταξη γύρω από αυτόν. Τα πλαίσια αυτά σχηματίζουν ένα είδος κλουβιού που γυρίζει οριζόντια γύρω από τον άξονα. Η α. χρησιμεύει για το ξετύλιγμα των νημάτων, που τα ονομάζουν λυσίδια. Τα λυσίδια είναι τυλιγμένα στην περιφέρεια της α. Τραβώντας την εξωτερική άκρη ενός λυσιδίου, η α. μπαίνει σε περιστροφική κίνηση και με τον τρόπο αυτό ξετυλίγουν την κλωστή και τη μαζεύουν σε κουβάρι. Ανάλογο σύνεργο είναι και το ανεμίδι, που αποτελείται από έναν ξύλινο τροχό που κινείται με λαβή, έναν σιδερένιο άξονα που κινεί οριζόντια μια λωρίδα τυλιγμένη γύρω από τον τροχό και από τα καλαμίδια (κομμάτια καλαμιού), που είναι περασμένα στον άξονα και περιστρέφονται αντίστροφα. Σεαυτά τυλίγεται η κλωστή, που ξετυλίγεται από την α., και σχηματίζονται τα μασούρια που τα περνούν μετά στο στόμα του διασιδιού για να υφάνουν.
Σημαντική είναι η θέση της α. στις λαογραφικές παραδόσεις. To ξετύλιγμα της κλωστής στην α. συνδέθηκε μεταφορικά με πολλά παραμύθια. Ο στίχος «κόκκινη κλωστή βαμμένη, στην α. τυλιγμένη»είναι πασίγνωστος γιατί χρησιμοποιείται στην αρχή πολλών παραμυθιών.
* * *η (Μ ἀνέμη) [άνεμος]1. συσκευή που με την περιστροφή της επιτρέπει το ξετύλιγμα μιας κούκλας νήματος και το ξανατύλιγμα στα μασούρια, ανεμοδούρα, ροδάνι2. η άτρακτος στην οποία τυλίγεται και ξετυλίγεται το σκοινί στο μαγγανοπήγαδο.
Dictionary of Greek. 2013.